تجاوز‭ ‬ستیــــــزی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬یهــود‭ ‬ستیـــــزی؟

چه‭ ‬خوب‭ ‬است‭ ‬اگر‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬پناه‭ ‬بردن‭ ‬به‭ ‬دینی،‭ ‬انسان‭ ‬شده‭ ‬باشیم‭!‬

منیژه نادری
نومبر ۲۰۱۶

در‭ ‬شماری‭ ‬از‭ ‬ادیان‭ ‬پیروان‭ ‬آن‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬سنی‭ ‬که‭ ‬قابلیت‭ ‬تشخیص‭ ‬و‭ ‬انتخاب‭ ‬باور‭ ‬خویش‭ ‬را‭ ‬پیدا‭ ‬می‭ ‬کنند،‭ ‬دین‭ ‬می‭ ‬پذیرند،‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬در‭ ‬اندیشه‭ ‬و‭ ‬باور‭ ‬های‭ ‬شان‭ ‬به‭ ‬مراتب‭ ‬استوار‭ ‬تر‭ ‬اند‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬ادیانی‭ ‬که‭ ‬پیروانش‭ ‬مجبور‭ ‬اند‭ ‬دین‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬میراثی‭ ‬بپذیرند‭. ‬مسلمانها‭ ‬در‭ ‬نخستین‭ ‬روزهای‭ ‬پیدایش‭ ‬فرزند‭ ‬به‭ ‬رسم‭ ‬سنت‭ ‬و‭ ‬مذهب،‭ ‬در‭ ‬گوش‭ ‬نوزاد‭ ‬شان‭ ‬اذان‭ ‬میدهند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬تحمیل‭ ‬باور‭ ‬خانواده‭ ‬بر‭ ‬فرزند،‌‭ ‬کودک‭ ‬مسؤول‭ ‬پذیرش‭ ‬آن‭ ‬میشود‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬زنده‭ ‬است‭ ‬باید‭ ‬تابع‭ ‬بماند‭ ‬و‭ ‬خواهی‭ ‬نخواهی‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬به‭ ‬روی‭ ‬نقش‭ ‬گام‭ ‬های‭ ‬خانوداه‭ ‬حرکت‭ ‬کند‭.‬
در‭ ‬اسلام‭ ‬چهار‭ ‬کتاب‭ ‬آسمانی‭ ‬پذیرفته‭ ‬شده‭ ‬که‭ ‬نخستین‭ ‬آن‭ ‬تورات‭ ‬است‭. ‬پیروان‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬یهود‭ ‬می‭ ‬نامیم‭ ‬ولی‭ ‬با‭ ‬دریغ‭ ‬زشت‭ ‬ترین‭ ‬انسانهای‭ ‬روی‭ ‬زمین‭ ‬از‭ ‬دید‭ ‬مسلمان‭ ‬افغانستان‭ ‬یهودها‭ ‬اند‭. ‬این‭ ‬برمیگردد‭ ‬به‭ ‬عدم‭ ‬آگاهی‭ ‬مسلمانان‭ ‬از‭ ‬دین،‭ ‬رویدادها‭ ‬و‭ ‬وضعیت‭ ‬زندگی‭ ‬یهود‭ ‬ها‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬به‭ ‬ویژه‭ ‬کشور‭ ‬اسرائیل‭. ‬بیشترین‭ ‬مسلمانان‭ ‬تفاوت‭ ‬میان‭ ‬یهود‭ ‬و‭ ‬صهیونیزم‭ ‬را‭ ‬نمی‭ ‬فهمند‭ ‬و‭ ‬همچنان‭ ‬تصور‭ ‬میکنند‭ ‬آتش‭ ‬سوزی‭ ‬اخیر(نومبر۲۰۱۶) ‬در‭ ‬اسرائیل‭ ‬قهرخداست‭ ‬که‭ ‬بر‭ ‬یهود‭ ‬نازل‭ ‬شده‭ ‬است،‭ ‬یهودی‭ ‬که‭ ‬تاوان‭ ‬سیاست‭ ‬شوم‭ ‬صهیونیزم‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬جان‭ ‬پرداخته‭ ‬است‭.‬

اینک‭ ‬باز‭ ‬نشر‭ ‬این‭ ‬نوشته‭ ‬را‭ ‬مناسب‭ ‬می‭ ‬یابم‭:‬

‭====================‬

تجاوز‭ ‬ستیــــــزی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬یهــود‭ ‬ستیـــــزی؟
۱۳‭ ‬جولای‭ ‬۲۰۱۴

سالیان‭ ‬پیش‭ ‬در‭ ‬مقاله‭ ‬یی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬وضعیت‭ ‬یهودی‭ ‬ها‭ ‬در‭ ‬اسراییل‭ ‬خوانده‭ ‬بودم‭ ‬که‭ ‬همه‭ ‬یهودیان‭ ‬طرفدار‭ ‬سیاست‭ ‬دولت‭ ‬شان‭ ‬نیستند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬مقابل‭ ‬آن‭ ‬مقاومت‭ ‬میکنند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬نوشته‭ ‬فرق‭ ‬یهودیان‭ ‬عام‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬صهیونیستی (جنبش‭ ‬سیاسی‭ ‬وافراطی‭ ‬یهودیان) به‭ ‬وضاحت‭ ‬توضیح‭ ‬شده‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬نباید‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬را‭ ‬یک‭ ‬پدیده‭ ‬پنداریم‭. ‬این‭ ‬مسئله‭ ‬همواره‭ ‬ذهنم‭ ‬را‭ ‬مشغول‭ ‬نگهداشته‭ ‬بود‭ ‬تا‭ ‬اینکه‭ ‬از‭ ‬روی‭ ‬تصادف‭ ‬در‭ ‬سفری‭ ‬در‭ ‬هواپیما‭ ‬جایم‭ ‬کنار‭ ‬یک‭ ‬زوج‭ ‬مذهبی‭ ‬یهود‭ ‬برابر‭ ‬شد‭. ‬مرد‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬ملای‭ ‬یهودی‭ ‬بود‭ ‬با‭ ‬کتاب‭ ‬مقدس‭ ‬شان‭ ‬در‭ ‬روی‭ ‬زانو‭ ‬هشت‭ ‬ساعت‭ ‬راه‭ ‬را‭ ‬همواره‭ ‬مشغول‭ ‬بود‭.  ‬من‭ ‬نیز‭ ‬یک‭ ‬کتاب‭ ‬فارسی‭ ‬در‭ ‬دست‭ ‬داشتم‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬راه‭ ‬کنده‭ ‬و‭ ‬گسیخته‭ ‬میخواندم‭ ‬و‭ ‬کنار‭ ‬راستم‭ ‬مردی‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬کتاب‭ ‬انگلیسی‭ ‬مشغول‭ ‬مطالعه‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬یک‭ ‬ردیف‭ ‬کنار‭ ‬هم‭ ‬سه‭ ‬زبانی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬اندیشه‭ ‬های‭ ‬متفاوت‭ ‬را‭ ‬بیان‭ ‬میکردند،‭ ‬شاهد‭ ‬بودم‭.‬

خانم‭ ‬ملای‭ ‬یهود‭ ‬که‭ ‬نزدیکتر‭ ‬به‭ ‬من‭ ‬نشسته‭ ‬بود،‭ ‬همواره‭ ‬شوهرش‭ ‬را‭ ‬اخلال‭ ‬میکرد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬چیزی‭ ‬بسیار‭ ‬هیجانی‭ ‬صحبت‭ ‬میکرد‭. ‬حرکت‭ ‬های‭ ‬خانم‭ ‬که‭ ‬گاهی‭ ‬میگریست‭ ‬و‭ ‬گاه‭ ‬هم‭ ‬می‭ ‬خندید،‭ ‬مرا‭ ‬متعجب‭ ‬ساخته‭ ‬بود‭. ‬چند‭ ‬بار‭ ‬دلم‭ ‬تنگ‭ ‬شد‭ ‬بپرسم‭ ‬مشکل‭ ‬چیست،‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬جرئت‭ ‬ندادم‭ ‬چون‭ ‬تصور‭ ‬کردم‭ ‬به‭ ‬من‭ ‬ارتباط‭ ‬نمی‭ ‬گیرد‭. ‬یک‭ ‬ساعت‭ ‬به‭ ‬رسیدن‭ ‬مانده‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬خانم‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬قلم‭ ‬خواست‭ ‬و‭ ‬سر‭ ‬صحبت‭ ‬باز‭ ‬شد‭. ‬من‭ ‬با‭ ‬اجازه‭ ‬ازش‭ ‬پرسیدم‭ ‬که‭ ‬چه‭ ‬مشکلی‭ ‬دارند‭. ‬با‭ ‬احساسات‭ ‬شدید‭ ‬برایم‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬عروسی‭ ‬پسرم‭ ‬است‭!‬‮»‬‭. ‬حیران‭ ‬ماندم،‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬حرف‭ ‬خوشیست،‭ ‬پرسیدم‭: ‬پس‭ ‬چرا‭ ‬گریه‭ ‬میکنید؟‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬مادرم‭ ‬چندی‭ ‬پیش‭ ‬فوت‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬نبود‭ ‬او‭ ‬برای‭ ‬مراسمی‭ ‬که‭ ‬بسیار‭ ‬باید‭ ‬با‭ ‬شکوه‭ ‬برگزار‭ ‬شود،‭ ‬تنها‭ ‬حس‭ ‬میکنم‭.‬‮»‬‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬انسانی‭ ‬شبه‭ ‬زنان‭ ‬کشور‭ ‬خود‭ ‬یافتم‭ ‬که‭ ‬چقدر‭ ‬این‭ ‬موارد‭ ‬و‭ ‬مراسم‭ ‬برایشان‭ ‬مهم‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬ارزش‭ ‬است‭. ‬کم‭ ‬کم‭ ‬جرئت‭ ‬پیدا‭ ‬کردم‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬پرسشهایم‭ ‬بپردازم‭. ‬حرف‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سیاست‭ ‬کشانیدم‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬مسئله‭ ‬فلسطین‭ ‬و‭ ‬جنایت‭ ‬اسرائیل‭ ‬یاد‭ ‬کردم‭. ‬یکبار‭ ‬متوجه‭ ‬شدم‭ ‬که‭ ‬او‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬درد‭ ‬دارد‭. ‬بی‭ ‬مقدمه‭ ‬چنین‭ ‬آغاز‭ ‬کرد‭:‬

‮«‬در‭ ‬اسراییل‭ ‬گروهها‭ ‬و‭ ‬جمیعت‭ ‬های‭ ‬یهودی‭ ‬وجود‭ ‬دارند‭ ‬که‭ ‬برضد‭ ‬سیاست‭ ‬آن‭ ‬کشور‭ ‬کار‭ ‬میکنند‭. ‬ایشان‭ ‬از‭ ‬تمام‭ ‬امتیازات‭ ‬و‭ ‬حقوق‭ ‬انسانی‭ ‬خود‭ ‬مثل‭ ‬بیمه،‭ ‬تقاعد‭ … )‬و‭ ‬چند‭ ‬چیز‭ ‬دیگر‭ ‬را‭ ‬نام‭ ‬گرفت‭ ‬که‭ ‬حال‭ ‬فراموشم‭ ‬شده) ‬محروم‭ ‬اند‭. ‬دولت‭ ‬با‭ ‬ایشان‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬خشونت‭ ‬برخورد‭ ‬میکند‭. ‬ما‭ ‬طرفدار‭ ‬جنگ‭ ‬فلسطین‭ ‬و‭ ‬اسراییل‭ ‬نیستیم‭ ‬و‭ ‬همواره‭ ‬دولت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬محکوم‭ ‬کرده‭ ‬ایم‭. ‬حکومت‭ ‬اسراییل‭ ‬جنگ‭ ‬طلب‭ ‬و‭ ‬دیکتاتور‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬مردمش‭ ‬نمیتوانند‭ ‬زیاد‭ ‬مقاومت‭ ‬کنند‭…‬‮»‬

پرسش‭ ‬دیگرم‭ ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬شما‭ ‬چرا‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬قوم‭ ‬برتر‭ ‬میدانید‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬دیگران‭ ‬در‭ ‬دین‭ ‬شما‭ ‬پذیرفته‭ ‬نمیشوند‭. ‬نسبت‭ ‬خستگی‭ ‬راه‭ ‬و‭ ‬فشار‭ ‬هوا‭ ‬و‭ ‬هم‭ ‬اینکه‭ ‬بسیار‭ ‬آرام‭ ‬حرف‭ ‬میزد،‭ ‬نتوانستم‭ ‬پاسخ‭ ‬نخست‭ ‬را‭ ‬بفهمم‭ ‬و‭ ‬برایم‭ ‬واضح‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬شاید‭ ‬درکتاب‭ ‬شان‭ ‬چنین‭ ‬آمده‭ ‬است،‭ ‬ولی‭ ‬پاسخ‭ ‬بخش‭ ‬دوم‭ ‬این‭ ‬بود‭:‬

‮«‬ما‭ ‬نمیگوییم‭ ‬که‭ ‬کسی‭ ‬اجازه‭ ‬ندارد‭ ‬در‭ ‬دین‭ ‬ما‭ ‬بیاید‭. ‬شرایط‭ ‬دین‭ ‬ما‭ ‬بسیار‭ ‬دشوار‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬کسی‭ ‬از‭ ‬دل‭ ‬قبول‭ ‬نکند‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬عمل‭ ‬نتواند،‌‭ ‬بهتر‭ ‬است‭ ‬با‭ ‬ما‭ ‬نباشد‭. ‬ما‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬دلیل‭ ‬هرگز‭ ‬تبلیغ‭ ‬نمیکنیم‭ ‬و‭ ‬میگذاریم‭ ‬که‭ ‬شخص‭ ‬خودش‭ ‬به‭ ‬سوی‭ ‬ما‭ ‬کشانیده‭  ‬شود‭ ‬و‭ ‬دین‭ ‬ما‭ ‬را‭ ‬عمیقاً‭ ‬و‭ ‬قلباً‭ ‬بپذیرد،‭ ‬تا‭ ‬یهودی‭ ‬درست‭ ‬بار‭ ‬آید‭.‬‮»‬

هواپیما‭ ‬به‭ ‬زمین‭ ‬نشست‭ ‬و‭ ‬دهها‭ ‬سوال‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬عالم‭ ‬خستگی‭ ‬راه‭ ‬مرا‭ ‬پیچانده‭ ‬بود‭. ‬با‭ ‬او‭ ‬وداع‭ ‬کردم‭ ‬و‭ ‬ایمیلش‭ ‬را‭ ‬گرفتم‭ ‬تا‭ ‬شاید‭ ‬ضرورت‭ ‬شود،‭ ‬و‭ ‬پرسشهایم‭ ‬را‭ ‬جواب‭ ‬دهد‭ ‬ولی‭ ‬تا‭ ‬حال‭ ‬سراغش‭ ‬را‭ ‬نگرفته‭ ‬ام‭.‬

امروز‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬صفحات‭ ‬فیسبوک‭ ‬دشنام‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬توهین‭ ‬های‭ ‬عنوان‭ ‬یهودیان‭ ‬را‭ ‬دیدم،‭ ‬با‭ ‬خود‭ ‬گفتم‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬چرا‭ ‬دشمن‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬مشخص‭ ‬نمیسازیم‭. ‬این‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬میماند‭ ‬که‭ ‬مسلمانان‭ ‬بخاطر‭ ‬اعمال‭ ‬طالبان‭ ‬و‭ ‬القاعده،‭ ‬تروریست‭ ‬گفته‭ ‬میشوند‭. ‬عین‭ ‬اشتباهی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬دیگران‭ ‬با‭ ‬مسلمانان‭ ‬میکنند،‭ ‬ما‭ ‬با‭ ‬یهودیان‭ ‬میکنیم‭.‬

میخواهم‭ ‬بگویم‭ ‬که‭ ‬یهودی‭ ‬ها‭ ‬نیز‭ ‬مانند‭ ‬مسلمانان‭ ‬و‭ ‬پیروان‭ ‬دیگر‭ ‬مذاهب‭ ‬و‭ ‬ادیان‭ ‬و‭ ‬بی‭ ‬دینان،‭ ‬انسان‭ ‬های‭ ‬روی‭ ‬زمین‭ ‬اند‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬عقاید‭ ‬و‭ ‬باورهای‭ ‬خود‭ ‬زندگی‭ ‬میکنند‭. ‬شماری‭ ‬از‭ ‬ایشان‭ ‬تلاشهای‭ ‬برای‭ ‬ختم‭ ‬معضله‭ ‬اسراییل‭ ‬و‭ ‬فلسطین‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬رسمیت‭ ‬شناختن‭ ‬دولت‭ ‬فلسطین‭ ‬کرده‭ ‬اند‭ ‬ولی‭ ‬مانند‭ ‬اسحق‭ ‬رابین‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬افراط‭ ‬گرایان‭ ‬صهیونیست‭ ‬ترور‭ ‬شده‭ ‬اند‭.‬

من‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬باور‭ ‬رسیده‭ ‬ام‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬قدر‭ ‬خشونت‭ ‬زیر‭ ‬نام‭ ‬یهودیان‭ ‬اوج‭ ‬گیرد،‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬پیمانه،‭ ‬بهانهٔ‭ ‬دولت‭ ‬اسراییل‭ ‬برای‭ ‬خشونت‭ ‬با‭ ‬فلسطین‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬مسلمانان‭ ‬بیشتر‭ ‬میشود‭. ‬ما‭ ‬چرا‭ ‬نمیکوشیم‭ ‬که‭ ‬منبع‭ ‬خشونت‭ ‬و‭ ‬جنایت‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬همانا‭ ‬دولت‭ ‬صهیونیستی‭ ‬اسراییل‭ ‬است،‌‭ ‬منحیث‭ ‬دشمن‭ ‬انسانیت‭ ‬بشناسیم‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬دشنام‭ ‬و‭ ‬توهین‭ ‬و‭ ‬خشونت‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬مردم‭ ‬یهود‭ ‬خودداری‭ ‬کنیم‭. ‬حال‭ ‬زمانیست‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬موردی‭ ‬باید‭ ‬عامل‭ ‬خشونت‭ ‬و‭ ‬جنایت‭ ‬تشخیص‭ ‬شود،‭ ‬نه‭ ‬اینکه‭ ‬یک‭ ‬قوم‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬نژاد‭ ‬را‭ ‬بخاطر‭ ‬چند‭ ‬فرد‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬یک‭ ‬گروه‭ ‬مشخص‭ ‬تبهکار،‭ ‬محکوم‭ ‬کنیم‭.‬

عین‭ ‬قضیه‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬خشونت‭ ‬ها،‭ ‬ضدیت‭ ‬ها‭ ‬و‭ ‬تبعیض‭ ‬قومی‭ ‬و‭ ‬زبانی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬مشاهده‭ ‬میشود،‭ ‬امرخیل‭ ‬و‭ ‬چند‭ ‬شوم‭ ‬دیگرش‭ ‬به‭ ‬مردم‭ ‬خیانت‭ ‬میکنند‭ ‬و‭ ‬شماری‭ ‬از‭ ‬نا‭ ‬آگاهی‭ ‬و‭ ‬بی‭ ‬مسؤولیتی‭ ‬به‭ ‬نشانی‭ ‬قوم‭ ‬پشتون‭  ‬دشنام‭ ‬میفرستند‭ ‬و‭ ‬برعکس‭ ‬آن‭ ‬نیز‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬جانب‭ ‬دیده‭ ‬میشود‭.‬

‭… ‬و‭ ‬به‭ ‬وضاحت‭ ‬معلوم‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬قضیهٔ‭ ‬جنگ‭ ‬اسراییل‭ ‬و‭ ‬فلسطین‭ ‬کی‭ ‬ها‭ ‬بهره‭ ‬میگیرند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬قضیهٔ‭ ‬قوم‭ ‬ستیزی‭ ‬در‭ ‬افغانستان‭ ‬کی‭ ‬ها‭ ‬سود‭ ‬میجویند‭.‬

‭ ‬امروز‭ ‬انترنت‭ ‬زمینهٔ‭ ‬خوبیست‭ ‬برای‭  ‬بلند‭ ‬بردن‭ ‬سطح‭ ‬آگاهی‭  ‬و‭ ‬دست‭ ‬یابی‭ ‬به‭ ‬مطالب‭ ‬و‭ ‬اطلاعات‭ ‬مختلف‭ ‬و‭ ‬ایکاش‭ ‬بتوانیم‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬برای‭ ‬بلند‭ ‬بردن‭ ‬سطح‭ ‬دانش‭ ‬خود‭ ‬استفاده‭ ‬کنیم‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬خشونت‭ ‬و‭ ‬ستیزه‭ ‬با‭ ‬ادیان‭ ‬و‭ ‬باورهای‭ ‬دیگر‭ ‬و‭ ‬تنفر‭ ‬از‭ ‬انسان‭ ‬زیر‭ ‬نام‭ ‬دین‭ ‬و‭ ‬عقیده،‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬موردی‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬سازگار‭ ‬نیستیم‭ ‬به‭ ‬پژوهش‭ ‬بپردازیم‭.‬

تقابل‭ ‬باور‭ ‬های‭ ‬مذهبی‭ ‬جز‭ ‬کشتار‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬تشنج‭ ‬بیشتر،‭ ‬سود‭ ‬دیگر‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬ریختن‭ ‬این‭ ‬زهر‭ ‬در‭ ‬فضای‭ ‬فیسبوک،‭ ‬بر‭ ‬علاوهٔ‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬خشونت‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬انسان‭ ‬را‭ ‬تقویت‭ ‬می‭ ‬بخشیم،‭ ‬نادانی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬اثبات‭ ‬میرسانیم‭.‬

پیوست صفحهٔ فیسبوک:
https://www.facebook.com/395833877268821/photos/a.395837257268483/564907560361451/

‭============‬

https‭://‬www.facebook.com/photo.php?fbid=687371434688884‭&‬set=a.464853156940714.1073741825.100002481008859‭&‬type=3‭&‬theater

https‭://‬www.facebook.com/abu.yazan.gaza/videos/10207984518122028‭/?‬hc_location=ufi

https‭://‬www.facebook.com/photo.php?fbid=262160083978139‭&‬set=a.122312424629573.1073741828.100005524474041‭&‬type=3‭&‬theater